İşçinin sağlık durumu sebebiyle işten ayrılması

• Özel Hukuk

İşçinin sağlık durumu sebebiyle işten ayrılması

İŞÇİNİN SAĞLIK DURUMU SEBEBİYLE İŞTEN AYRILMASI

4857 sayılı İş Kanunu’nun “İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı” başlıklı 24. Maddesi;

“Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

I. Sağlık sebepleri,

a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa,

b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa (…)” 

şeklinde düzenlenmiştir.

İlgili maddenin (I) numaralı bendinin (a) bendinde; iş sözleşmesinin konusu olan işin yapılmasının işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olması durumunda işçinin haklı fesih imkânının olduğu belirlenmiştir.

İş Kanunu’nun 24/I-b maddesi uyarınca işçinin iş sözleşmesini sağlık sebepleriyle derhal feshedebilmesi için; işvereninin veya başka bir işçinin bulaşıcı bir hastalığa veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulması gerekmektedir. Burada işçinin kendisinin değil, başka işçinin veya işverenin hastalık durumu önemlidir.

İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı İş Kanunu madde 24’te düzenlenmiştir. 24. maddenin I. bendinin a bendinde düzenlenen bu hükümle, yapılan iş eğer işçinin sağlığı ve yaşamı konusunda bir tehdit oluşturuyorsa işçiye haklı nedenle fesih hakkı tanımıştır. Ve işçinin bu fesih hakkını kullanması için herhangi bir süreyi beklemesine gerek yoktur. Söz konusu sağlık nedeni gerçekleşir gerçekleşmez işçi bu hakkını derhal kullanabilir. Aynı zamanda bu tehlike kesinlikle işin niteliğinden kaynaklanmalıdır. İşin niteliğinden kaynaklanmayan durumlarda bu fesih yolu tercih edilirse bu fesih haksız fesih sonucunu doğuracaktır. İşçi bu işin sağlığı ve yaşamı konusunda tehlike yarattığını ispat etmelidir. Mahkemeler duruşmalar safahatında genellikle yapılan işin işçinin sağlığı ve yaşamı konusunda bir tehlike oluşturup oluşturmadığı konusunda bilirkişi raporuna ihtiyaç duymaktadır.

İŞÇİ İŞ AKDİNİ SAĞLIK SEBEPLERİ NEDENİYLE HANGİ HALLERDE FESHEDEBİLİR?

İşçi sağlık sebeplerine bağlı olarak, İş Kanunu’nun 24/I maddesi kapsamında iki halde iş akdini feshedebileceğini yukarıda izah etmiştik.

Öte yandan, olayın bir diğer yanında ise işveren tarafından tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer işlerde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılmaması gerekmektedir.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN KONUSU OLAN İŞİN YAPILMASI İŞİN NİTELİĞİNDEN DOĞAN BİR SEBEPLE İŞÇİNİN SAĞLIĞI VEYA YAŞAYIŞI İÇİN TEHLİKELİ OLURSA ÇALIŞAN İŞ AKDİNİ HAKLI SEBEPLE DERHAL FESHEDEBİLİR Mİ?

4857 sayılı İş Kanunu'nun 24. maddesinin (I) numaralı bendinin (a) bendine göre işçi lehine sağlık nedeniyle fesih hakkının doğabilmesi için her şeyden önce yapılan iş, işçinin yaşamı veya sağlığı için tehlike yaratmalıdır. Bunun gibi söz konusu tehlike işin niteliğinden kaynaklanmış olmalıdır. Burada önemli olan işçinin fiilen yaptığı iştir.

Diğer yandan İş Kanunu’nun 24/I-a maddesi kapsamında mevcut işin yapılmasının işin niteliğinden doğan bir sebeple davacının sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olup olmadığı yönünde sağlık kurulu raporunun da bulunması gerekmektedir.

Fesih hakkı için tehlikenin geçici ve sürekli olması önem taşımamakla birlikte fesih sırasında tehlikenin mevcut olması gerekmektedir. İşçi iyileştikten sonra iş sözleşmesini bu maddeye göre feshedemez.

YAPILAN İŞİN, İŞÇİNİN SAĞLIĞINI TEHLİKEYE ATTIĞI HUSUSUNUN BELİRLENMESİ NE ŞEKİLDE YAPILIR?

İş yerinin özellikleri, işçinin yaşı, işçinin genel sağlık durumu, işçinin yaptığı iş, işçinin çalıştığı süre vb. gibi unsurların hepsi dikkate alınarak işin, işçinin sağlığını tehlikeye atıp atmadığı belirlenmesi gerektiği Yargıtay içtihatlarında işaret edilmiştir. Bunun belirlenmesinde de Yargıtay genellikle tam teşekküllü bir devlet hastanesinden heyet raporu aramakta ve tek bir doktorun verdiği rapor yeterli olmamaktadır. Ayrıca işin, işçinin sağlığı ve yaşamı konusunda bir tehdit oluşturduğu hususunu ispat etmek ile yükümlü olan işçidir. Eğer işçi bu durumu ispat edemez ise yaptığı fesih haksız fesih olacaktır.

İŞÇİNİN SÜREKLİ OLARAK YAKINDAN VE DOĞRUDAN BULUŞUP GÖRÜŞTÜĞÜ İŞVEREN YAHUT BAŞKA BİR İŞÇİ BULAŞICI VEYA İŞÇİNİN İŞİ İLE BAĞDAŞMAYAN BİR HASTALIĞA TUTULMASI HALİNDE ÇALIŞANIN İŞ AKDİNİ HAKLI SEBEPLE DERHAL FESHEDİLMESİ MÜMKÜN MÜDÜR?

Kanun, bulaşıcı hastalığı nitelendirmemiş ve sınırlandırmamıştır. Ancak Kanun maddesinde belirtilen bulaşıcı hastalığın pek tabii ki ciddi bir tehlike yaratıyor olması gerekmektedir. Nezle gibi hastalıkların işçiye İş Kanunu m.24I-b kapsamında derhal fesih imkânı vermesi mümkün olmayacaktır. Öte yandan verem, tifo gibi hastalıkların veya epidemik hastalık, lebra gibi hastalıkların feshe imkân vereceği söylenebilecektir.

Hastalığın bulaşıcı olmaması ve işçinin işiyle bağdaşmaması halinde de işçinin, iş sözleşmesini derhal feshetme imkânı bulunmaktadır. Örneğin, işçinin beraber çalıştığı işçilerden birinin şizofreni hastalığına yakalanması veya bağırıp çağıracak şekilde ve sık olmak üzere sara nöbetleri geçirmesi halinde, diğer işçilerin bildirimsiz fesih hakları olabilecektir.

SAĞLIK SEBEBİYLE İŞ AKDİNİ HAKLI SEBEPLE DERHAL FESHEDEN İŞÇİ İHBAR TAZMİNATINA HAK KAZANIR MI?

İş Kanunu'nun 24. maddesi'ne göre fesih talebinde bulunarak işten kendi ayrılan işçi, kıdem tazminatına hak kazanır fakat ihbar tazminatına hak kazanmaz. Ayrıca işçi, feshe bağlı haklardan tüm çalışma süresince kullanılmayan yıllık izin süresine göre hesaplanacak yıllık izin alacağına ve ödenmeyen alacaklar varsa feshe bağlı olmasa da hak kazanır. 

İŞÇİ PSİKOLOJİK SORUNLARI SEBEBİYLE İŞ AKDİNİ HAKLI NEDENLE FESHEDEBİLİR Mİ?

İşçi açısından haklı fesih nedenleri İş Kanunu m. 24 ‘te sayılmıştır. Bu maddede sayılı olanlar dışındaki nedenler, haklı feshin gerekçesini oluşturmaz. İlgili hükme bakıldığında, işçinin sağlık problemlerinin işin niteliği ve işyeri koşullarından kaynaklanması gerekmektedir. İşçinin psikolojik rahatsızlıkları için de durum böyledir. İşçinin bu rahatsızlığı işin niteliğinden veya çalışma ortamından kaynaklanıyor olabilir. Bunun dışında işverenin olumsuz davranışları, mobbing uygulaması yahut diğer işçilerin olumsuz davranışları ve benzeri sebeplerle işçide psikolojik sorunlar meydana gelmiş olabilir. Böyle bir durumun varlığı ise, işçi lehine haklı nedenle fesih sebebi oluşturur.

SAĞLIK SORUNLARI SEBEBİYLE FESİHTE SAĞLIK RAPORU YA DA HEYET RAPORU GEREKLİ Mİ?

İşçinin sağlık nedenleriyle iş akdini haklı nedenle feshedip tazminata hak kazabilmesi için bunu ispatlaması gerekir. İşçi, sağlık nedenlerine dayanarak iş akdini feshettiğini ispatlayabilmek için tam teşekküllü devlet hastanelerinden veya üniversite hastanelerinden sağlık raporu almalıdır. Bu rapor heyet raporu şeklinde olup tek bir doktordan alınan rapor ile bu yola çıkılamaz. Yukarıda izah edildiği üzere alınan bu heyet raporu doğrultusunda işçinin işin niteliğinden yahut iş koşullarından kaynaklı bu işi yapmaya sağlığı el vermemesi sonucu ortaya çıkmaktadır.